Allô, allô, Bonjour!

Een nieuw jaar is begonnen. Maar de gebeurtenissen uit het oude jaar housen nog naar hartelust door mijn hoofd. Met name voor het televisieprogramma Wijn aan Gort deden we veel meer ervaringen op dan we in 25 minuten kwijt konden. Daarom een kijkje achter het scherm.

Allez, on y va!

In de wijngaarden is momenteel niet veel gaande. De stokken zijn in winterslaap, de wijn rijpt in de vaten. In de verte laat een bleek winterzonnetje het oppervlak van de Dordogne schitteren boven de hoofden van de vissen.

Het is stil; zelfs de vogels laten zich niet horen. Mooi tijd om een beetje aan het château te klooien.

De wijnboerenminnares gaat erop uit voor 'n stokbroodje en 's middags slurpen we buiten in het zonnetje een kopje Soupe à l'Onion (cliquez ici voor 't recept).

Wanneer aan het einde van de dag de zon aan haar reis naar morgen begint, mikken we een meuk op het vuur en gaat de deur op de knip; de avond kan beginnen.

Ondanks de seizoenswisseling lijkt het maar een handdruk geleden dat we onze geliefde Bordeauxstreek verlieten om in de Provence een aflevering over Rosé op te nemen voor het televisieprogramma Wijn aan Gort.

We zoeven door het land dat Van Gogh zowel krankzinnig als onsterfelijk maakte. Nou, ik snap dat goed. Het landschap is te romantisch om te passen in de begripsmodellen in een Hollands kaashoofd. En dat heerlijke weer! 2 x zoveel zonuren als Nederland. En als het té warm wordt, verzorgt de Mistral een verkoelend briesje. En de Provençaalse keuken... Alsjeblieft, hou op. Het water loopt me door de bek.

Geen wonder dus, dat de Grieken 600 voor Chr. dit paradijs veroverden en er wijn gingen maken.
Wijn waarover Julius Caesar vijf en halve eeuw later in zijn Bello Gallico zou schrijven: "Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a vinum atque cultu atque humanitate provinciae longissime absunt." Vrij vertaald: "Wat is dit een heerlijke wijn en een verrukkelijk land. En wat zijn de Belgen toch dom dat ze niet met z'n allen hier komen wonen."
Met Belgen bedoelde hij natuurlijk Hollanders. (How little did he know dat die, twee millennia later, massaal hun sleurhut richting Provence zouden sturen).

Een van de lastigste pleisters om van je ziel te trekken, is De Mening Van Anderen.
"Domaine Ott? Een zwaar overschat slobbertje in de kleur van zieke uien, weggeklokt door dikke mannen met geblondeerd haar, roze polo's en gouden rolexen."

Zoiets intrigeert. Immers, als je er in slaagt om op jaarbasis 640.000 flessen van zo'n brouwsel te verkopen, voor een prijs die bijna tien keer zo hoog is als die van je buurman, dan doe je in ieder geval één ding heel erg goed.
Die man wilde ik ontmoeten.

Jean-François

Jean-François Ott, achterkleinzoon van de oprichter, runt in de Provence samen met zijn neef Christian drie (3) wijnchateaus.
Ik moet daar even niet aan denken, zeg! Drie wijnchateaus! Zo'n man heeft geen seconde rust!

Ik verwacht een drukbezette zakenman, strak in het pak, omvlinderd door een wolk nuffige secretaresses. Een gestresste manager die tijdens ons gesprek voortdurend gehaaste blikken op zijn horloge werpt. Temeer daar precies op de dag van onze komst de wijnoogst op alledrie zijn chateaus is losgebarsten; een periode van het jaar die op één wijnchateau al met milde huiver wordt omschreven als 'Een Gekkenhuis'.

Een man om van te houden

Tot mijn verrassing worden we ontvangen door een zachtaardige, ontspannen man in spijkerbroek en los overhemd, die zijn zaken volkomen onder controle heeft.

Onder een eeuwenoude wijnrank op het privéterras voor zijn Domaine doen we een wedstrijdje. De rosé van Ott tegen die van de buurman. Een kans voor open doel; mijn gastheer heeft de gelegenheid om zijn concullega fijnzinnig af te fakkelen.
Maar het tegendeel gebeurt. Nimmer heb ik iemand zo respectvol over andermans wijn horen oordelen. In plaats van het magere akkerbouwproduct van zijn tegenstrever te ontmaskeren als uilenzeik, noemt Jean-François de wijn 'fris met een helder palette' en upgrade hij het ielige brouwsel fijntjes tot een 'Vin d'apéritif'.

Op mijn vraag of hij het geheim van zijn succes met mij wil delen, spreidt Jean-François zijn armen in een alles omvattend gebaar. 'Mais naturellement!' lacht hij. 'Allez, on y va! Laten we beginnen in de wijngaard!'

De oogst is bij zonsopgang al van start gegaan. Als wij aankomen, staat de zon hoog in het zwerk. Het is rond de dertig graden, maar er heerst een sfeer van militaire solidariteit. De routing van druif naar wijnkelder is perfect georganiseerd en de plukkers ontdoen onvermoeibaar struik na struik van druiven.

Er wordt geoogst met emmers en reeds in de wijngaard wordt behoorlijk streng geselecteerd. Alleen de mooiste trossen belanden in de palletkratten die vervolgens met hoge snelheid naar het Domaine worden getrekkerd.

Tractorist Jo-Jo, vanwege zijn postuur ook wel 'Saucis' genoemd, prikt de kratten met achteloze trefzekerheid aan zijn vork en rost ze grindspattend in gekoelde containers.
(Gekoeld?! Wat is dat voor onzin?! Cliquez ici)

Om de essentie van het rosé maken te doorgronden, begeven mijn gastheer en ik ons met gevaar voor eigen leven in het binnenste van de wijnpers. Bij het schijnsel van een looplamp legt Jean-François mij op ontspannen wijze de werking uit.

'Deze pers heeft een drukvermogen van 10.000 atmosfeer. Als Mireille buiten op de rode knop drukt, blaast het zeil zich op en worden alle druiven tegelijk platgedrukt tegen de wand.'
'Hoe is jouw relatie met Mireille?' vraag ik bezorgd.

Op veilige afstand filmen camerabeest Joost en regisseur/slavendrijver/mental coach Richard de capriolen van de presentator.

Als we alles gezien hebben, maak ik me gereed voor het afscheid. Onze gastheer is wel zo'n beetje klaar met ons, schat ik, hij heeft het druk genoeg en zal ons nu onverwijld de poort uit bonjouren.
Maar het tegendeel gebeurt. Jean-François neemt ons mee naar zijn favoriete lunchplek; een woest romantisch restaurantje in een goed verstopt dorpje in de uitlopers van de Alpes-Maritimes...

... met uitzicht over zijn eigen wijngaarden. Een uitzicht dat, om het maar even in het Engels te zeggen, 'takes your breath away...'

Wanneer de crew haar apparatuur in staat van paraat brengt voor een volgende scene en de wijnboer zich even onbespied waant, stelt hij Jean-François de vraag die hem al de hele dag op de lippen brandt: 'Wilt u mij leren,' fluistert hij gretig, 'hoe ik ook mijn rosé voor 30 euro per fles kan verkopen?'

Tijdens onze Provence-reportage logeren we in Aix-En-Provence; een lucide stad die je omarmt en beschermt. In het gefilterde licht van de platanen op de weidse pleinen met de gladgesleten tegels kun je een ochtendroseetje drinken en de Var-Matin lezen. Tegen de bourgeoispanden van gele steenblokken en mintgroene luiken weerkaatst het schrille gepiep van zwaluwen en het geklater van de fontein.

Maar ach, in brasserie Les Deux Garçons sinds 1792 lopen ze niet zo hard. En waarom zouden ze? De hut zit toch wel vol.
Hier sloffen (om het woord 'werken' te vermijden) obers die in de loop der eeuwen zijn geëvolueerd tot restaurantfossielen, die instinctief precies de andere kant uitkijken dan die waar een gast een bestelling wil plaatsen.
Het is werkelijk een feest om gade te slaan hoe zij, het dienblad hoog geheven, traag als voorwereldlijke schildpadden, de menigte doorkruisen en de om aandacht smekende gasten hooghartig negeren.

Maar het kan erger. Want als je er door verbeten volhouden in zou slagen iets te bestellen, wat dan? Welnu, in dat onwaarschijnlijke geval wordt de hoopvolle terrasgast getrakteerd op treurige halffabrikaten die nauwelijks ontdooid, dan wel vrijwel verkoold ter tafel verschijnen.

Naar de buren dan maar? Mis poes. Het gaat te goed in Aix. De niet-aflatende toeristenstroom die jaar in jaar uit het Provencesprookje wil komen aanschouwen, voorziet alle restaurants aan de Cours Mirabeau elke dag opnieuw van vers kanonnenvoer voor hun pinapparaten.

'Snel klaar, snel geld' lijkt het devies. 's Ochtends in alle vroegte worden de nauwe straatjes aan de achterkant van de restaurants aan de Cours verstopt door vrachtwagentjes van de diverse groothandels.

Daar gaan de dozen met plofkippen, fabrieksballen en kant-en-klaarsmaakjes. Convenienceproducten, heet dat in vaktaal.
Maar voor wie is dat convenient? Niet voor de gast in elk geval. Bah, een zo goedkoop mogelijk product voor zo veel mogelijk geld verkopen. En daar je zakken mee vullen. Je zou er boos om kunnen worden.
Gelukkig is dat ook gebeurd. Er zijn mensen boos om geworden.

De Franse regering, het Conseil Général, heeft besloten tot een aanval op deze voedselpiraterij. Zoals wijn een aoc heeft, een herkomstgarantie, werd ook voor restaurants een speciale aoc in het leven geroepen: 'Appellation fait maison'.
Sinds juli 2013 zijn Franse restaurants wettelijk verplicht om bovenaan de menukaart te vermelden of hun gerechten wel in eigen keuken zijn bereid met verse spullen. Bij het niet nakomen van deze maatregel kunnen boetes en zelfs straffen worden opgelegd.

Restauranthouders klagen: 'Dan wordt alles duurder, moeten we de prijzen verhogen, blijven de klanten weg, werkgelegenheid, crisis.'
Maar het parlement is onverbiddelijk: 'De kwaliteit van La Gastronomie Française mag niet worden verkwanseld.'

Prijs je gelukkig! Wij maken iets geweldigs mee! Wij zijn getuige van de laatste levende exemplaren van een uitstervende soort: de homo loquens, de sprekende mens. De generatie na ons zal namelijk eerder met een oplichtend schermpje communiceren dan met een levend mens.

Geluk wordt gedefinieerd als 'Het tevreden zijn met de huidige levensomstandigheden'. Deze vier gasten bij Les Deux Garçons sinds 1792 zijn dat zichtbaar niet. Ze zitten daar weliswaar samen, maar gaan telefonisch vreemd met een ander.

Opnieuw een waarschuwing aan de chef: dat krijg je d'r nou van, als het eten niet te hachelen is; dan gaan ze met hun telefoon zitten pielen.

Als ik vroeger wel 'ns met mijn vader alleen was, ging hij mij dingen leren. Of verstoppertje met me spelen, of bergbeklimmen.
Zo niet deze papa. Tijdens het, volgens de scheidingsconvenant verplichte, wekelijkse etentje met zijn nazaat, zit hij de hele avond met zijn nieuwe vriendin te sms'en.

De lunch is in Frankrijk het belangrijkste moment van de dag. Een dagelijks terugkerend feestje dat het leeuwendeel van de Fransen buiten de deur viert. Rond elf uur 's ochtends begint men zich daar al op te verheugen (en neemt het werktempo navenant af); om klokslag twaalf zoent een beetje Fransman de patron in zijn favoriete restaurant op beide wangen en knoopt handenwrijvend het servet om.

Werknemers ontvangen van hun bedrijf een lunchtoelage van ongeveer een tientje per dag. Daarom serveren de meeste eetgelegenheden voor die prijs een dagelijks wisselend 'Menu du Jour'.

Dit is wat je in Aix moet doen: trek gerust een op-en-neertje over de Cours Mirabeau, drink er een kop koffie om even lekker mensen te kunnen kijken, maar ga er NIET eten. Sla op het eind linksaf naar de Place Richelme. Daar tref je een levendige markt waar de restaurantjes, die op allerlei schilderachtige pleintjes achter het marktplein verstopt zitten, dagelijks hun verse spullen inslaan.

Verlustig je aan die markt, maar ga daarna op veldtocht naar de onooglijke zaakjes achter het plein, waar je voor een Prix d'Ami een uitstekend Menu du Jour eet.
Bon Appétit.